Korkunç İvan Oğlunu Öldürüyor - İlya Repin

   Uzun zamandır içimde taşıdığım şeyleri nereye koyacağımı bilmiyorum. Bazen bir insanı anlatmak için adını bile söylemeye gerek yok… İçimde öyle bir boşluk var ki, adı yok ama ağırlığı yıllardır omuzlarımı eziyor.

Yıllarca anlatmaya çalıştım. İçimde büyüyen sesi birinin duymasını istedim. Ama kelimelerim hep duvarlara çarptı. Ne zaman açmaya çalışsam içimi, sanki karşımda kimse yokmuş gibi hissettim. Bakışlarım boşa düştü, cümlelerim havada asılı kaldı, çığlıklarım kendi içimde yankılandı.

Büyürken hep bir yön gösterecek ses aradım. Bir el, bir omuz, bir “buradayım” hissi… Ama o hissi hiçbir zaman bulamadım. Başımı kaldırdığım her anda görmek istediğim şey hep eksikti. Sanki biri, en kritik yerde yoktu da ben yokluğu kabullenip varmış gibi davranmaya zorlandım.

Çocuk halimle tek istediğim duyulmaktı. Küçücük bir bakış, bir kabul, bir değer… Basit şeyler. Ama en basit olanlar bile gelmediğinde, içimde başka bir sessizlik büyüyor. Ben o sessizliğin içine düşe kalka büyüdüm. Düştüğümde tutan olmadı. Konuştuğumda dinleyen çıkmadı. Anlatmaya çalıştığımda gözümün içine bakan bile olmadı.

Lucifer'ın hikayesinde bir söz vardır: “Düşüşün acısı, yere çarpmaktan değil; tutulması gereken elin bırakılmasındandır.” Benim içimdeki acı hep böyleydi. Tutulması gereken el hiç uzanmadı. Ben uzandıkça mesafe büyüdü, yıllar geçtikçe boşluk derinleşti. Ve ben o derinliğe alıştım.

Herkesin yanında bile yalnız hisseden biri oldum. Kalabalıklar içinde görünmeyen, konuşurken duyulmayan biri… Bugün hâlâ o eksikliğin izini taşıyorum. Bazen düşünüyorum: Neden bazı yaralar bu kadar geç iyileşiyor? Neden bazı insanların yokluğu, varlıklarından daha ağır kalıyor?

Sonra anlıyorum. Ben hep birine doğru konuşmuşum ama hiçbir zaman cevabını alamamışım. Hep görülmek istemişim ama bakışlar hep yanımdan geçmiş. Hep duyulmayı beklemişim ama kulaklar başka seslere dönükmüş.

İçimde yıllardır büyüyen çığlık hâlâ susmuyor. Ama artık kabullendim. Bazı insanlar duymak istemez. Bazıları orada olması gerekirken yoktur. Ve bazı yokluklar, insanın bütün ömrüne gölgesini bırakır.

Ve en sarsıcı gerçek şu: Bu uzun metinde o kelimeyi hiç kullanmadım. Tıpkı hayatımda o kelimenin sahibi gibi… Hep yoktu. Ama her cümlede onu anlattım.

Café Terrace at Night | Vincent van Gogh

Uzun zamandır yazmıyorum, büyük ihtimalle kimsenin fark ettiği bile yoktur ama…Önümde vodka, elma suyu, bir de klavye. Arkada Pilli Bebek… Şarkılar sanki içimdeki sessizliği daha da büyütüyor.

Nietzsche’nin dediği gibi: “Beni anlamıyorlar; ben bu kulaklara göre ağız değilim.”
Ve evet… Bazen gerçekten öyle hissediyorum. Yanımda onlarca insan oluyor ama tek bir kelime bile çıkmıyor ağzımdan. Onlar anlatıyor, ben dinliyorum. Peki ya ben? Anlatsam ne değişir? Susarsam ne eksilir?

İnsan bazen kendi yükünü, kendi sırtında taşımaya razı geliyor. Çünkü bilir ki: “Anlatmak hafifletmez, sadece hatırlatır.”

Geçen gün kendime dedim ki: “Kimse yalnız değil, herkes yanlış.”
Yanlış insanlarla, yanlış yerlerde, yanlış zamanlarda oyalanıyoruz. İşte asıl yalnızlık bu. Çünkü kalabalığın ortasında susuyorsan, işte orada gerçek yalnızlığı tadıyorsun.

Artık öğrendim: Kendin gibi olamadığın her yer zehirdir. Koşarak değil, uçarak uzaklaşman gerekir. Çünkü orada kaldıkça kendi ruhundan eksiliyorsun. Ve hiçbir şey, kendinden vazgeçmeye değmez.

Maske takmış bir dünyada, samimiyet delilik gibi algılanıyor. Herkes gülüyor ama kimse gülmüyor. Dostluklar, çıkarların gölgesinde eriyip gidiyor. Ve insan, bir noktadan sonra suskunluğuna alışıyor.

Ama ben inanıyorum: Anlaşılacağın tek bir yer var bu hayatta. Çok kulak olabilir ama gerçek olan bir tek yürek vardır.
O yeri bulduğunda, o insanı tanıdığında, sımsıkı sarıl ona. Çünkü orası senin ait olduğun yerdir.

Kafka’nın dediği gibi: “Benim dünyam dar. İçinde sadece ben varım, bir de anlayabilen olursa o.”

Dipnot:Umarım siz de ben de bigün anlaşılabildiğimiz yere  yani evimize kavuşuruz  belki bi bardak vodka da içeriz ha? 

Arles’teki Yatak Odası - Vincent Van Gogh (1890)

Bu, bir tür kendini cezalandırma gibidir. Yalnızlığı seçmek, acıdan kaçmak değil de, belki de o acının tam kalbine yürümektir. Belki de içindeki bitkinliği, yorgunluğu sadece yalnız kalarak dinleyebileceğine inanırsın. "Yalnızlık paylaşılmaz, paylaşılsa yalnızlık olmaz," demiş Cemal Süreya. Bu sözü her duyduğumda aklıma hep şu gelir: Bazen insan, en yakınındaki insanlarla bile en derin hislerini paylaşamaz. Çünkü bazı hisler vardır, sadece insanın kendi içinde yankılanır. İşte o zaman, o yalnızlık seni hem özgürleştirir hem de zincire vurur.

Bile bile yalnız kalmak bir nevi kendine kapanmaktır. Çünkü yalnızlık, bazen insanı en iyi tanıdığı yer olur. Orada kendini keşfedersin, ama aynı zamanda o boşluğun içinde kaybolursun. "İnsan yalnızlığa çare bulamaz," demiş Albert Camus, haklı belki de. Çünkü ne kadar kaçsan da, yalnızlığın içinde kendinle yüzleşirsin. Kaçacak başka bir yer kalmaz, başka bir çare de. O anlarda, yalnızlık seni en savunmasız hâline getirir. Sanki ruhunu çırılçıplak bırakır. Ama belki de bu çıplaklık, insanın kendiyle hesaplaşmasının en dürüst halidir.

Yorgun olduğunda, her şey anlamsızlaşmaya başladığında, insan yalnızlığı bir liman gibi görmeye başlar. O limanda biraz kalıp, denizin fırtınasından, hayatın gürültüsünden uzaklaşmak istersin. Ama o limanda çok uzun kalmak, seni fırtınadan korumaz, aksine fırtınanın ta kendisi olur. Yalnız kalmanın verdiği o boşluk, zamanla insanın içini kemirir. Fakat yine de bazen, "Yalnız kalmalıyım, herkesten uzak durmalıyım," diye düşünürsün. Çünkü yorgunsundur.

Yalnızlığı seçmek, belki de içindeki karmaşayı bastırmanın, kendini yeniden inşa etmenin bir yoludur. Ama insan bu süreçte şunu da unutmamalıdır: "Yalnızlık insana çok şey öğretir, ama sen ona karşı bu kadar cömert olma," der Goethe. Yalnızlığa sarıldıkça, onun seni iyileştireceğini sanırsın, oysa o seni içten içe tüketir. Bir yandan yalnızlık insanı güçlendirir gibi görünse de, bir yandan da insanın ruhunu ağırlaştırır. Ve en sonunda, kendini bulmaya çalışırken, kaybolduğunu fark edersin.

Yani evet, bazen insan bile bile yalnız kalır. Ama yalnızlık bir cezalandırma mı yoksa bir kurtuluş mu, işte bunu ayırt etmek zor. Çünkü yalnızlık, tıpkı bir kılıç gibi, iki ucu da keskindir.

   Lucifer'in gözden düşmesinin hikayesi, yüzyıllardır ilahiyatçıların, filozofların ve sanatçıların aklını meşgul eden bir hikayedir. Bu bir isyanın, özgür iradenin ve ahlaki seçimin sonuçlarının hikayesidir. Bu makalede, kötülüğün doğasını, Tanrı ile insanlar arasındaki ilişkiyi ve ahlaki karar vermede özgür iradenin rolünü anlamamız açısından önemini inceleyerek bu hikayenin felsefi sonuçlarını inceleyeceğiz. Ayrıca hikayenin edebiyatta, sanatta ve popüler kültürde nasıl yorumlandığını ve kullanıldığını ve bunun çağdaş ahlak ve din tartışmalarıyla ilgisini de ele alacağız. Lucifer'in düşüşünün öyküsü, baş meleğin Tanrı'ya karşı isyanının İncil'deki anlatımına dayanmaktadır. İncil'e göre Lucifer, cennetteki en güçlü ve en güzel meleklerden biriydi. Ancak gururlandı ve Tanrı gibi olmayı arzuladı, bu da onu yaratıcısına isyan etmeye yöneltti. Lucifer'in Tanrı'ya isyan etme seçimi kendi özgür iradesinin bir uygulaması olduğundan, özgür irade kavramı bu hikayenin merkezinde yer alır. Cennetten atıldığı ve sonsuz cezaya mahkûm edildiği için, eylemlerinin sonuçları ağırdı. Bu hikaye, özgür iradenin doğası ve bunun ahlaki karar vermeyle ilişkisi hakkında önemli soruları gündeme getiriyor.

 Lucifer'in düşüş hikayesinin felsefi sonuçları geniş kapsamlıdır. En önemlilerinden biri kötülüğün doğası ve kökenleri sorunudur. Hikaye, kötülüğün kendi başına bir güç olmadığını, daha ziyade ahlaki seçimin bir sonucu olduğunu öne sürüyor. Bu aynı zamanda Tanrı, insanlar ve melekler arasındaki ilişkiye ve ahlaki karar vermede özgür iradenin rolüne ilişkin soruları da gündeme getiriyor. Bazı filozoflar, Lucifer'in düşüş hikayesinin, ahlaki sorumluluğun önemini ve bireylerin ahlaki bir eylemlilik duygusu geliştirmek için kendi seçimlerini yapma ihtiyacını vurguladığını ileri sürmüştür.

 Lucifer'in düşüş hikayesi tarih boyunca çeşitli şekillerde yorumlanmış ve kullanılmıştır. Dante'nin Cehennem'inden Milton'un Kayıp Cennet'ine kadar sayısız edebiyat, sanat ve popüler kültür eserine konu olmuştur. Hikaye, çağdaş ahlak ve din tartışmalarında kullanılmaya devam ettiği için bugün de geçerliliğini koruyor. Bazıları hikayeyi gururun tehlikeleri ve alçakgönüllülüğün önemi hakkında uyarıcı bir hikaye olarak görürken, diğerleri bunu ahlaki seçimin sonuçlarının bir hatırlatıcısı olarak görüyor. Sonuçta Lucifer'in düşüş hikayesi bize iyinin ve kötünün doğası, ahlaki sorumluluğun önemi ve ahlaki karar vermede özgür iradenin rolü hakkında önemli dersler öğrenme potansiyeli sunuyor.

 Sonuç olarak Lucifer'in düşüş hikayesi, kötülüğün doğası, Tanrı ile insanlar arasındaki ilişki ve ahlaki karar vermede özgür iradenin rolü hakkında önemli felsefi soruları gündeme getiren zengin ve karmaşık bir hikayedir. Tarih boyunca çeşitli şekillerde yorumlanmış ve kullanılmıştır ve insanlığın durumunun karmaşıklığını anlamak isteyenler için bir ilham ve içgörü kaynağı olarak bugün de güncelliğini korumaktadır. İster uyarıcı bir hikaye, ister ahlaki seçimin sonuçlarına dair bir hatırlatma olarak görülsün, Lucifer'in düşüş hikayesi bize iyinin ve kötünün doğası ve ahlaki sorumluluğun önemi hakkında önemli dersler alma potansiyeli sunuyor ancak hikayenin farklı bir tarafından bakacak olursak tanrı bir baba modelini lucifer ise günahkar ve isyankar bir oğlan çocuğu modelini yansıtıyor. Lucifer kendine göre çok haklı ancak baba modelindeki tanrı ona hiçbir zaman hak vermemiş ve onu insanlara tercih etmiş Lucifer'ın perspektifinden bakmak hüzün ve öfkeyi birleştiriyor tanrıya olan öfkesi ve üzüntüsü onu kötülüğe sürüklüyor.

     (Friedrich Nietzsche)

Alman filozof Friedrich Nietzsche, radikal düşünceleri ve yenilikçi görüşleriyle modern Batı felsefesini derinden etkilemiş bir düşünürdür. Bugün, dünya genelinde hatırı sayılır bir saygınlıkla anılır. Nietzsche'nin hayata ve varoluşa dair görüşleri, düşünce tarihinde sarsıcı bir etki yaratmıştır.

(Charles Jalabert)

Stoacılık, eski Yunanistan'da ortaya çıkan ve o zamandan beri Batı felsefesi üzerinde önemli bir etkisi olan felsefi bir düşünce okuludur. "Stoacılık" kelimesi, Stoacıların felsefeyi tartışmak için toplandıkları sundurma anlamına gelen Yunanca "stoa" kelimesinden türemiştir. Stoacılığın kurucusu Kıbrıslı Zenon felsefeyi üç disipline ayırdı: mantık, fizik ve ahlak . Stoacılık, eudaimonia'ya veya bir mutluluk ve tatmin durumuna ulaşmak için kişisel etiğin ve erdem pratiğinin önemini vurgular . Stoacılara göre mantık, fizik ve ahlak birbirinden ayrılamaz ve biri olmadan diğeri tam olarak anlaşılamaz.

Stoacılığın temel ilkeleri erdem, özdenetim ve mantık arayışını içerir. Stoacılar, yaşamın nihai amacının, kendini kontrol etmeyi ve erdemli bir şekilde yaşamayı gerektiren doğaya uygun yaşamak olduğuna inanıyorlardı . Mantık pratiği, bireylerin dünyayı ve dünyadaki yerlerini anlamalarına izin verdiği için Stoacı felsefe için de gerekliydi . Stoacılar, bireylerin kendi kontrolleri dışındaki dış etkenlerden ziyade, düşünceleri ve eylemleri gibi kontrol edebilecekleri şeylere odaklanmaları gerektiğine inanıyorlardı . Kendini kontrol etme ve erdem arayışına yapılan bu vurgu, Batı felsefesi ve etiği üzerinde kalıcı bir etkiye sahip olmuştur.

Stoacıların felsefeyi tartışmak için bir araya geldikleri sundurma olan Stoa, Stoa felsefesinin gelişmesinde ve yayılmasında önemli bir rol oynamıştır . Diğer etkili Stoacılar arasında, Stoacı felsefe ve ilkeleri üzerine kapsamlı yazılar yazan Seneca, Marcus Aurelius ve Epictetus yer alır . Stoacılar kişisel etik ve erdem pratiğine vurgu yaparken, çileci bir yaşam tarzını savunmamışlar ve bireylerin sosyal hayata katılması gerektiğine inanmışlardır. Stoacılar da doğaya uygun yaşamanın ve dünyadaki yerini anlamanın önemine inanıyorlardı  Stoacı felsefenin ilkeleri, Batı düşüncesi üzerindeki kalıcı etkisini göstererek bugün incelenmeye ve uygulanmaya devam ediyor.

Creazione di Adamo- Michelangelo

“Bazen, gözlerimi kapayıp, herkes inanıyor ama bu inanç nasıl doğdu, diye düşünüyorum. Bazıları aslında inanılacak bir şey olmadığını ileri sürüyor. Kendi kendime düşünüyorum: Ömrüm boyunca inanarak yaşadım, ya ölünce bir şey bulamazsam”, “Korkunç değil mi? İnancımı yeniden nasıl kazanabilirim? Ben ancak çocukken hiçbir şey düşünmeden, körü körüne inanırdım. Şimdi nasıl neyle kanıt bulabilirim? Bir kanıt inandırıcı bir kanıt arıyorum...”

(Karamazov Kardeşler-Dostoyevski )

Neden buradayım? Neden varım? Neden yaşıyorum? vb.  soruları insan yaşamı boyunca birçok kez kendine sorar. Bu soruların temel sebebi varoluş amacına erişmektir. Varoluş amacını belirleyen tek etken vardır o da insanüstü bir güç veya bir varlıktır; “Tanrı” tam da burada devreye girer. Yani Tanrı inancı bir istekten daha fazlasıdır, bir ihtiyaçtır diyebiliriz. Ancak bu ihtiyaç farklı şekillerde bastırılabilir. Örneğin; para hırsı, kariyer vb. ancak bütün bunlara ulaşıldığında yine insanın içini kemiren o ihtiyaç gün yüzüne çıkacaktır. Biraz absürt bir örnekle açıklamak gerekirse Tanrı inancını açlığa benzetebiliriz ve para, kariyer vb. şeyleri de açlığı bastırmak için yenilen basit bir atıştırmalığa benzetebiliriz. Atıştırmalık açlığı geçici bir süre bastırır, kan şekerini zirve yaptırır anlık bir doyma hissi gelir ancak etkisi geçtiğinde kan şekeri eski haline döner açlık yine gün yüzüne çıkar.

Tanrı’nın en büyük kanıtı varlığıdır. “Tanrı vardır çünkü vardır. ”Bu şekilde söyleyince kulağa biraz garip geliyor biliyorum.  Bu kanıta Ontolojik kanıt denir; Tanrı kavramı zihnimizde var olabildiği için vardır. Biraz daha açmak gerekirse biz Tanrı diye bir kavramı düşünebiliyorsak Tanrı vardır. Tanrı bizleri kendine muhtaç yaratmıştır. İnanmaya muhtaç yaratmıştır.İnsan ve Tanrı arasında  kaçınılmaz bir manevi bağ vardır.İnsan ne yaparsa yapsın nereye giderse gitsin varoluş probleminden kaçamaz. Problemin tek bir çıkış yolu vardır insanın en derinlerinde saklıdır o yol. Kaçınılmaz bir şekilde Tanrının varlığı  ortaya koyar.

"İnsan düşünmez mi ki, daha önce o hiçbir şey olmadığı halde biz kendisini yaratmışızdır?"    (Kur'an-ı Kerim 19/67)

        

Yalnızlık – Antonio Fontanesi (1875)

    Yalnızlık, yüzyıllardır tartışılan bir konudur. İnsan neye göre yalnızdır?  Fiziksel olarak dışarıdan baktığımızda  tek başına oturan bir insanı rahat bir şekilde ‘’yalnız’’  olarak nitelendiririz ancak kalabalık bir grubun içerisindeki bir insanı asla yalnız olarak nitelendirmeyiz. Aslına bakacak olursak tek başına oturan insan özünde çok da yalnız hissetmiyor olabilir. Diğer taraftan kalabalık bir grubun içerisindeki insan yapayalnız hissediyor olabilir. Bu olaydan yola çıkarak aslında insanın toplum içinde de yalnız hissedebileceğini anlarız. İşte  bu duruma ‘’Varoluşsal yalnızlık ‘’ deriz . Bir çok insan bu durumun içerisindedir .’’ Kalabalıklar içinde yalnızdır ‘’ yalnızlığın en zor çeşidi de budur çünkü fiziksel olarak yalnız olan insan rahatça gidip sosyalleşebilir ama kalabalıklar içinde yalnız olan kimse ,kolay kolay bu durumdan sıyrılamaz . Sanki bambaşka bir dil konuşuyordur o insan. Çevresindeki herkes ona anlamsız bakışlarla yargılıyordur.  Kimsenin onu anlamadığını ve asla anlayamayacağını düşünür .  Hiçbir  zaman onu anlayan insanların da  olacağını düşünmez . Onu biraz bile anlayan biri olduğunda peşinden sürüklenir . Sonrasında o kimsenin de onu anlayamadığını düşünüp daha da derin bir yalnızlığa gömülür.

  Peki insan buna rağmen neden  hala toplumun bir parçası olmak için çabalar ve o toplumda kalır ? Thomas Hobbes ‘a göre  insan  kişisel çıkarını düşünen arzu sahibi mekanik bir canlıdır. İnsanın toplu hayata geçme sebebini  ölüm korkusu temelli olduğunu savunur. Yani doğada yalnız kalıp, doğa ve diğer insanlarla savaşırsan hayatta kalmak çok zor olur  ancak bir topluma katılır ve o toplumda savaşırsan hayatta  kalmak  çok daha kolay olur . Bu tür bir yalnızlık nasıl aşılır ? Cevabım : AŞILAMAZ . Ancak  onu anlayabilmeye daha yakın insanlar yalnızlık acısını hafifletir. Daha değerli hissettir. ‘’Hurdalıktaki bir antika değersizdir ancak antikacıda çok değerli olabilir. ‘’  İnsanın temel yalnızlık sebebi sevilmemesinin  ve ya değer görmemesinin yanı sıra  sevmeye ve değer vermeye layık birinin olmadığını düşünmesidir. Sevecek insan bulmak basittir ancak sevilecek insan bulmak zordur. Sevmek çıkarsız ve karşılıksız bir eylemdir . insanın doğasına terstir işte bu yüzden sevmek çok zordur . Yalnızlık acısını hafifletmenin bir başka yolu ise yalnız olduğunu kabullenmektir. Bana kalacak olursa sırf yalnızlık acısını hafifletmek için kişiye uyum sağlamayan, anlamayan insanlarla beraber olmaktansa yalnızlığı kabullenmek daha erdemlidir. Hurdalıkta antika olmayı kimse istemez .Bu durum benliği öldürür. Özsaygıyı bitirir.

  Sonuç olarak insan yalnızdır yalnız kalacaktır. Bir insanın hissettiğini, düşündüğünü ,yaşadığını ,acısını vb. yalnızca o insan anlar. Bir başka insanı anlamak ya da  kendini anlatmaya çalışmak boşa çabadır. İnsan tek bir bilinçtir. Yalnızlığı kişiye uyumsuz insanlarla hafifletmek intihardan başka bir şey değildir. Kişi kendi öz benliğini öldürür . Beğenilme kaygısından insanın gözü kör olur , kendini unutup başka insanlar için yaşamaya başlar. Kendi katilin olmanın bir başka bir yolu da budur.