(Friedrich Nietzsche)

Alman filozof Friedrich Nietzsche, radikal düşünceleri ve yenilikçi görüşleriyle modern Batı felsefesini derinden etkilemiş bir düşünürdür. Bugün, dünya genelinde hatırı sayılır bir saygınlıkla anılır. Nietzsche'nin hayata ve varoluşa dair görüşleri, düşünce tarihinde sarsıcı bir etki yaratmıştır.

(Charles Jalabert)

Stoacılık, eski Yunanistan'da ortaya çıkan ve o zamandan beri Batı felsefesi üzerinde önemli bir etkisi olan felsefi bir düşünce okuludur. "Stoacılık" kelimesi, Stoacıların felsefeyi tartışmak için toplandıkları sundurma anlamına gelen Yunanca "stoa" kelimesinden türemiştir. Stoacılığın kurucusu Kıbrıslı Zenon felsefeyi üç disipline ayırdı: mantık, fizik ve ahlak . Stoacılık, eudaimonia'ya veya bir mutluluk ve tatmin durumuna ulaşmak için kişisel etiğin ve erdem pratiğinin önemini vurgular . Stoacılara göre mantık, fizik ve ahlak birbirinden ayrılamaz ve biri olmadan diğeri tam olarak anlaşılamaz.

Stoacılığın temel ilkeleri erdem, özdenetim ve mantık arayışını içerir. Stoacılar, yaşamın nihai amacının, kendini kontrol etmeyi ve erdemli bir şekilde yaşamayı gerektiren doğaya uygun yaşamak olduğuna inanıyorlardı . Mantık pratiği, bireylerin dünyayı ve dünyadaki yerlerini anlamalarına izin verdiği için Stoacı felsefe için de gerekliydi . Stoacılar, bireylerin kendi kontrolleri dışındaki dış etkenlerden ziyade, düşünceleri ve eylemleri gibi kontrol edebilecekleri şeylere odaklanmaları gerektiğine inanıyorlardı . Kendini kontrol etme ve erdem arayışına yapılan bu vurgu, Batı felsefesi ve etiği üzerinde kalıcı bir etkiye sahip olmuştur.

Stoacıların felsefeyi tartışmak için bir araya geldikleri sundurma olan Stoa, Stoa felsefesinin gelişmesinde ve yayılmasında önemli bir rol oynamıştır . Diğer etkili Stoacılar arasında, Stoacı felsefe ve ilkeleri üzerine kapsamlı yazılar yazan Seneca, Marcus Aurelius ve Epictetus yer alır . Stoacılar kişisel etik ve erdem pratiğine vurgu yaparken, çileci bir yaşam tarzını savunmamışlar ve bireylerin sosyal hayata katılması gerektiğine inanmışlardır. Stoacılar da doğaya uygun yaşamanın ve dünyadaki yerini anlamanın önemine inanıyorlardı  Stoacı felsefenin ilkeleri, Batı düşüncesi üzerindeki kalıcı etkisini göstererek bugün incelenmeye ve uygulanmaya devam ediyor.

Creazione di Adamo- Michelangelo

“Bazen, gözlerimi kapayıp, herkes inanıyor ama bu inanç nasıl doğdu, diye düşünüyorum. Bazıları aslında inanılacak bir şey olmadığını ileri sürüyor. Kendi kendime düşünüyorum: Ömrüm boyunca inanarak yaşadım, ya ölünce bir şey bulamazsam”, “Korkunç değil mi? İnancımı yeniden nasıl kazanabilirim? Ben ancak çocukken hiçbir şey düşünmeden, körü körüne inanırdım. Şimdi nasıl neyle kanıt bulabilirim? Bir kanıt inandırıcı bir kanıt arıyorum...”

(Karamazov Kardeşler-Dostoyevski )

Neden buradayım? Neden varım? Neden yaşıyorum? vb.  soruları insan yaşamı boyunca birçok kez kendine sorar. Bu soruların temel sebebi varoluş amacına erişmektir. Varoluş amacını belirleyen tek etken vardır o da insanüstü bir güç veya bir varlıktır; “Tanrı” tam da burada devreye girer. Yani Tanrı inancı bir istekten daha fazlasıdır, bir ihtiyaçtır diyebiliriz. Ancak bu ihtiyaç farklı şekillerde bastırılabilir. Örneğin; para hırsı, kariyer vb. ancak bütün bunlara ulaşıldığında yine insanın içini kemiren o ihtiyaç gün yüzüne çıkacaktır. Biraz absürt bir örnekle açıklamak gerekirse Tanrı inancını açlığa benzetebiliriz ve para, kariyer vb. şeyleri de açlığı bastırmak için yenilen basit bir atıştırmalığa benzetebiliriz. Atıştırmalık açlığı geçici bir süre bastırır, kan şekerini zirve yaptırır anlık bir doyma hissi gelir ancak etkisi geçtiğinde kan şekeri eski haline döner açlık yine gün yüzüne çıkar.

Tanrı’nın en büyük kanıtı varlığıdır. “Tanrı vardır çünkü vardır. ”Bu şekilde söyleyince kulağa biraz garip geliyor biliyorum.  Bu kanıta Ontolojik kanıt denir; Tanrı kavramı zihnimizde var olabildiği için vardır. Biraz daha açmak gerekirse biz Tanrı diye bir kavramı düşünebiliyorsak Tanrı vardır. Tanrı bizleri kendine muhtaç yaratmıştır. İnanmaya muhtaç yaratmıştır.İnsan ve Tanrı arasında  kaçınılmaz bir manevi bağ vardır.İnsan ne yaparsa yapsın nereye giderse gitsin varoluş probleminden kaçamaz. Problemin tek bir çıkış yolu vardır insanın en derinlerinde saklıdır o yol. Kaçınılmaz bir şekilde Tanrının varlığı  ortaya koyar.

"İnsan düşünmez mi ki, daha önce o hiçbir şey olmadığı halde biz kendisini yaratmışızdır?"    (Kur'an-ı Kerim 19/67)

        

Yalnızlık – Antonio Fontanesi (1875)

    Yalnızlık, yüzyıllardır tartışılan bir konudur. İnsan neye göre yalnızdır?  Fiziksel olarak dışarıdan baktığımızda  tek başına oturan bir insanı rahat bir şekilde ‘’yalnız’’  olarak nitelendiririz ancak kalabalık bir grubun içerisindeki bir insanı asla yalnız olarak nitelendirmeyiz. Aslına bakacak olursak tek başına oturan insan özünde çok da yalnız hissetmiyor olabilir. Diğer taraftan kalabalık bir grubun içerisindeki insan yapayalnız hissediyor olabilir. Bu olaydan yola çıkarak aslında insanın toplum içinde de yalnız hissedebileceğini anlarız. İşte  bu duruma ‘’Varoluşsal yalnızlık ‘’ deriz . Bir çok insan bu durumun içerisindedir .’’ Kalabalıklar içinde yalnızdır ‘’ yalnızlığın en zor çeşidi de budur çünkü fiziksel olarak yalnız olan insan rahatça gidip sosyalleşebilir ama kalabalıklar içinde yalnız olan kimse ,kolay kolay bu durumdan sıyrılamaz . Sanki bambaşka bir dil konuşuyordur o insan. Çevresindeki herkes ona anlamsız bakışlarla yargılıyordur.  Kimsenin onu anlamadığını ve asla anlayamayacağını düşünür .  Hiçbir  zaman onu anlayan insanların da  olacağını düşünmez . Onu biraz bile anlayan biri olduğunda peşinden sürüklenir . Sonrasında o kimsenin de onu anlayamadığını düşünüp daha da derin bir yalnızlığa gömülür.

  Peki insan buna rağmen neden  hala toplumun bir parçası olmak için çabalar ve o toplumda kalır ? Thomas Hobbes ‘a göre  insan  kişisel çıkarını düşünen arzu sahibi mekanik bir canlıdır. İnsanın toplu hayata geçme sebebini  ölüm korkusu temelli olduğunu savunur. Yani doğada yalnız kalıp, doğa ve diğer insanlarla savaşırsan hayatta kalmak çok zor olur  ancak bir topluma katılır ve o toplumda savaşırsan hayatta  kalmak  çok daha kolay olur . Bu tür bir yalnızlık nasıl aşılır ? Cevabım : AŞILAMAZ . Ancak  onu anlayabilmeye daha yakın insanlar yalnızlık acısını hafifletir. Daha değerli hissettir. ‘’Hurdalıktaki bir antika değersizdir ancak antikacıda çok değerli olabilir. ‘’  İnsanın temel yalnızlık sebebi sevilmemesinin  ve ya değer görmemesinin yanı sıra  sevmeye ve değer vermeye layık birinin olmadığını düşünmesidir. Sevecek insan bulmak basittir ancak sevilecek insan bulmak zordur. Sevmek çıkarsız ve karşılıksız bir eylemdir . insanın doğasına terstir işte bu yüzden sevmek çok zordur . Yalnızlık acısını hafifletmenin bir başka yolu ise yalnız olduğunu kabullenmektir. Bana kalacak olursa sırf yalnızlık acısını hafifletmek için kişiye uyum sağlamayan, anlamayan insanlarla beraber olmaktansa yalnızlığı kabullenmek daha erdemlidir. Hurdalıkta antika olmayı kimse istemez .Bu durum benliği öldürür. Özsaygıyı bitirir.

  Sonuç olarak insan yalnızdır yalnız kalacaktır. Bir insanın hissettiğini, düşündüğünü ,yaşadığını ,acısını vb. yalnızca o insan anlar. Bir başka insanı anlamak ya da  kendini anlatmaya çalışmak boşa çabadır. İnsan tek bir bilinçtir. Yalnızlığı kişiye uyumsuz insanlarla hafifletmek intihardan başka bir şey değildir. Kişi kendi öz benliğini öldürür . Beğenilme kaygısından insanın gözü kör olur , kendini unutup başka insanlar için yaşamaya başlar. Kendi katilin olmanın bir başka bir yolu da budur.